Hamam Ve Spa Nedi̇r?

Hamam Ve Spa Nedi̇r?

Türklerin yaşamında hamamlar sadece bir yıkanma yeri değil, daha ötesi sağlık, sosyal ve kültürel etkinliklerin yaşandığı merkezler olmuştur.İnsanoğlunun yaşamsal gereksinimlerinden biri olan suyun sağlık amacıyla kullanımı, hamam ve kaplıca gibi su mekanlarının yapımına yol açmıştır. Bu yapı türlerinden biri olan hamamlar, insanların özellikle yıkanma ve temizlenme ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Bunun yanı sıra, hamamlar her dönemde toplumların dini inançları doğrultusunda mimari şekillenme göstermiş ve sosyal yaşantıların bir parçası olmuştur.

 

Hamam sözcüğü; Arapça Hammam=Banyo, İbranice Hamam=Sıcak olmak sözcüklerinden türemiştir. Hamam, kısaca “yıkanma, arınma ve şifa bulmaya mahsus yer “ olarak tanımlanabilir.

 

Yıkanmanın hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde kullanımı ise çok eskilere dayanır. MÖ. IV. Yüzyılda Romalılar’da bedeni terbiye ve tedavi müessesesi konumunda Rorma banyoları bulunduğu bilinmektedir. Bu dönemde oldukça geniş alanlar üzerine kurulan Roma banyoları, temizliğin yanı sıra sportif ve kültürel etkinliklerin de merkezi olmuştur. Türk Hamamları mimari karakter açısından Roma banyosu mimarisinden esinlenmiştir, fakat asıl mimari şeklini İslami yapı mimarisinden almıştır.

 

Hamamlar mimari yapı açıdan cami mimarisi ile benzerlik göstermektedir.

Örneğin Hamam kubbesi cami kubbesine benzemektedir. İslamiyete göre; bir bedenin girdiği bir suya başka bir beden giremez, çünkü o su kirlenmiştir. İslamiyette bu inançtan dolayı, akan suda yıkanma ve abdest alma alışkanlığı doğmuştur, bundan dolayı Türk hamamlarında kurnalar gerekli bir ihtiyaç olarak düşünülmüştür. Oysa Roma banyolarında kurna pek bulunmaz.

 

Türk hamamlarını kullanılan suya göre, doğal sıcak su ve suni ısıtma sistemi ile çalışan hamamlar olarak ikiye ayırmak mümkündür. Doğal sıcak su kaynağı üzerine inşa edilmiş ve genellikle sağlık amacıyla kullanılan yapılar, kaplıcalar olarak adlandırılır. Kısacası, Türk hamamı, mimari açıdan Roma banyosu ile benzerlik gösterse de, işlev ve amaç açısından mimari farklılıklar göstermektedir.

 

Modern banyo alışkanlıklarından dolayı bir dönem neredeyse unutulmaya yüz tutmuş hamamlar, yabancıların ilgisi sayesinde günümüzde tekrar hatırlanmaya başlandı. Hiç şüphesiz, sağlık ve güzellik açısından dünya da eşi benzeri olmayan uygulama çeşitliliğine ve etkinliğine sahiptir. Her ne kadar biz Türkler hamamı ve çalışanlarını önemsemeyip küçük görsek de, yabancılar bizim gördüğümüz gibi görmüyor. Sahip olduğumuz değerin farkında olmadığımız için yabancılar bizlere özellikle, sağlık ve güzellik için çok değerli bir hazineye sahip olduğumuzu fark ettirmeye çalışıyorlar.

 

Türkiye’ye gelen her turistin hamamı ziyaret etmeyi istemesi ve uygulama alması, son yıllarda sağlık için bir trend olan, özellikle Türkiye’deki otellerin içerisindeki Spa merkezlerinin en görkemli ve gösterişli mimari yapının hamam olması, en büyük gelirin hamamdan elde edilmesi, hatta turistin otele gelmesi için bir tercih sebebi olması gibi birçok etken, hamamı günümüzde tekrar önemli hale getirmiştir. En önemlisi, modern çağımızın hastalığı olan stres, stres ile ilişkili sıkıntılardan kurtulmak ve genç kalmak için insanların arayış içerisinde olması insanların hamama olan ilgilerini arttırmıştır. Bu ilgi, sadece Türkiye’de değil, dünyanın çeşitli ülkelerinde de giderek artmaktadır. Bugün sadece Almanya’da 60 civarında hamam bulunmakta ve aşırı ilgiden dolayı her geçen gün hamam yapımı da giderek artmaktadır. Bu olumlu gelişmeler, malzeme üretimini, satışını, personel istihdamını, geleneksel kültürümüzü ve Türkiye’nin tanıtımını da beraberinde arttırmaktadır.

 

Türk hamamları, çeşitli kullanım amaçları, beden üzerindeki etkileri ve uygulama zenginliği açısından bin yılı aşkın bir süredir günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Türk hamamlarının, bedensel ve ruhsal/inançsal temizliğin yanı sıra, eğlence, doğum ve evlilikle ilgili pek çok sosyal olaya sahne olması açısından, Türk toplumunun yaşamında oldukça önemli bir yeri vardır. Günümüzde, daha çok temizlik, sağlık ve güzellik amacıyla kullanılan hamamların içerisinde kese ve köpük masajının yanı sıra, sıcak ve soğuk su havuzlarını, aromatik köpük, çamur, yosun, kil, bal, çikolata, yoğurt ve bitkisel yağ masajlarını ve vücut bakımlarını görmek mümkündür. Yukarıda saydığımız eşsiz ve benzersiz zenginliğe sahip hamamlarımızı “Bütünsel Arınma” kavramı içerisinde değerlendirdiğimiz zaman “Bedensel ve Ruhsal Arınma Geleneği” kavramını yakıştırmak yanlış olmasa gerek…

 

 

Kısacası, hamamlar sadece keselenme ve yıkanma amacının daha ötesinde, bedensel ve ruhsal arınma ile bütünsel terapi, masaj aracılığıyla tedavi ve bedensel güzellik için vücut bakımlarının yapıldığı sağlık, sosyal ve kültürel merkezlerdir.

 

Hamam, sağlık açısından aşağıdaki durumlara iyi geldiği bilinmektedir.

 

Stresi hafifletir, gevşetir ve dinlendirir

Kas gerginliklerini ve ağrılarını giderir ve kısıtlı eklemleri acar

İmmun sistemi destekler

Lenf sistemi temizliğini artırır.

Kan dolaşımını arttırır.

Bedenin metabolik aktivitesini.

Sığuk, astım ya da alerjik durumlardan dolayı oluşan sinus tılanıklınlarını azaltır.

Cildin genç ve taze kalmasını sağlar.

Buhar sıcağı son zamanlarda kanser ve enfeksiyon hastalıklarına karşı kullanılan terapilerden birisi buhar sıcağı ve buhar banyolarıdır.

Buhar banyoları bedeni yağ-depo toksinlerden arındırmak için çok etkili.

Terleme sırasında buhar etkili bir biçimde toksinleri derinin yüzeyinden temizler.

Buhar uygulaması vaskuler akımı iyileştirir, hücresel seviyede oksijenlenmeyi arttırır.

SPA Nedir? 

 

Salus Per Aquam (SPA):

 

Kısaca, “su ile gelen sağlık” anlamını veren “SPA” sözcüğü ile ilgili farklı şekillerde yazılan fakat, aynı anlamı taşıyan kelimeler görmek mümkündür.

 

Örneğin; “Salus Per Aquam”. “Sonus Per Aqua” “Salut Per Aqua” “Sanitas Per Aquas” tüm bu sözcüklerin ortak anlamı; Latince’de, su ile gelen sağlık, sudan gelen sağlık anlamına gelmektedir.

 

Genel anlamda; sağlığı, zindeliği, estetik ve güzelliği, iyileşmeyi su ve suyun iyileştirici gücü ve enerjisiyle kazanma denebilir

 

Latince “Sanitas”, “Sağlık”, “Aqua”, “Su” kelimelerinin birleşimi sudan veya suyla gelen sağlık olarak bilinmektedir.

 

SPA yukarıdaki anlamlarının yanı sıra, bireye bedensel ve ruhsal açıdan iyileştirme ya da terapi hizmeti sunmayı amaçlayan merkez anlamına da gelmektedir.

 

SPA‘nin Tarihcesi:

 

Tarihsel olarak bakıldığında spa’nın geçmişi Roma İmparatorluğu’na kadar uzanmakta. Savaşlardan yorgun ve perişan dönen Romalı askerlerin yaralı bedenlerini iyileştirmek için inşa ettirdikleri banyolardaki tedaviye o dönem “Sanus Per Aquam” [SPA] –sudan gelen sağlık- adı verilirmiş. Hatta bu dönemde aynı sebeple Belçika’da kurulan, 14. yüzyılda meşhur olan ve günümüze dek gelen Spa isimli bir şehir de kurulmuş. Roma’da başlayan fakat Avrupa’da farklı şekillerde gelişen spa kültürü; tarih içinde, mineral suları, deniz suyu kullanımı ve daha pekçok terapiyi kapsamış. Spa kültüründe, tarihsel olarak ana tema tedavi olarak ön plana çıkmakta ve bunun belirleyici formu da hidroterapi.

 

Kişilerin problemlerine göre her türlü ihtiyaçlarını ve beklentilerini karşılayan ve sağlıklarının daha iyiye gitmesi amacıyla kurulan ve güzellik merkezlerine bile Spa adı verilmeye başlandı. Yani, sağlık merkezi, sağlık kulübü, dinlence ve terapi merkezi anlamına gelmektedir.

 

Spalardaki tedaviler ıslak terapiler (hidroterapi), kuru terapiler (masajlar, vücudun sarılıp sarmalanması), zindelik terapileri (oksijen teneffüsü) ve güzellik terapileri olarak sınıflandırılabilir. Bir spa merkezinde genellikle bir sauna, buhar odası ve spa havuzu bulunuyor.

 

Kelime anlamından daha geniş bir kapsama sahip olan SPA günümüzde yalnızca su ve çamur terapilerini değil sıcak su havuzu, çeşitli masaj terapileri, aroma terapileri, güzellik ve bakım gibi sağlık kür hizmetleri veren tesislere verilen bir isim olup su ile iyileşme, suyun kullanımından gelen sağlık, suyun sıcak, soğuk ve farklı biçimlerdeki akıtma, damlama, püskürtme gibi uygulamaları ile kazanılan dinlenme ve ferahlama duygularının edinildiği bütünleyici terapi anlamında da kullanılmaktadır.

 

Uluslararası SPA Birliğinin:

 

Uluslararası SPA Birliğinin amaclarından birtanesi SPA merkezlerini, ekipman ve personelini kalitesini artırma konularında arastırmalar yaparak bilgiler yayınlamaktır. Büylelikle SPA merkezlerin de, insanlara en iyi hizmetin sunulmasın da destek olunmaktadır.

 

Uluslararası SPA Birliğinin yapmış olduğu sınıflama ve tanımlar aşağıda verilmiştir. Buradaki sınıflamada adı geçen SPA çeşitlerinden bazıları, SPA konseptine uygunlukları ve gerçek SPA tanımına uyumları ise tartışılabilir.

 

1. Kulüp SPA: Fitness gibi sağlık hizmetlerini sunan kulüplerdir. Ayrıca günlük kullanıma dayalı Spa hizmetleri de sunulmaktadır.

 

2. Yolcu Gemisi-Cruise SPA: Bir yolcu gemisinde verilen wellness hizmetleri yanında Spa menüsü de bulunan kulüpler olup profesyonel tedaviler, kişisel egzersiz ve terapi programları sunulmaktadır.

 

3.Günlük SPA (Day SPA): En yaygın Spa türü olup günlük Spa hizmetleri sunulmaktadır.

 

4. Ziyaret/Tatil Destinasyon SPA: Fiziksel sağlık ve eğitim amaçlı profesyonelce yönetilen hizmet programları ile yerinde konaklama yapılması yoluyla sağlığın iyileştirilmesine yönelik hizmetler sunulmaktadır.

 

5. Sağlık/Medikal/Tıbbi SPA: Geniş kapsamlı sağlık ve wellness bakımlarını, geleneksel Spa hizmetleri ile birlikte alternatif ve modern tedavi hizmetlerinin verildiği merkez olup sağlık personeli tarafından verilen uygulamaları da kapsar.

 

6. Termal/Mineral/Kaplıca Spa: Kaynağından alınarak kullanılan doğal mineral, termal veya deniz suyu ile yapılan wellness – spa hizmetlerini ve hidroterapi uygulamalarını kapsar.

 

7. Tatil/Dinlenme Yeri/Otel/Resort SPA: Bir tatil yeri veya otel içinde yerleşik şekilde profesyonelce yönetilen spa hizmetlerinin, sağlık ve iyileştirme ünitelerinde spa mutfağı menü seçeneklerinin günlük veya daha uzun süreli sunulması olup wellness ve fitness hizmetlerinin de sunulmasını kapsar.